Wat betreft overleven, is kunst overbodig.
Kunst mag dan een luxeproduct zijn, kunst is onvermijdelijk gezien het inherent scheppend vermogen van de
mens. Dit onderscheidt de mens ook van de dieren, en stelt hem in staat
een beschaving uit te bouwen, welke een gevolg is van zijn
scheppend/creatief vermogen. Hoewel er dieren zijn die nesten en dammen
bouwen, is hun creativiteit onveranderlijk en generisch: er
zijn geen Dorische, Ionische, Gotische of Romantische vogelnestjes.
De
bewering dat kunst niet zou kunnen bijdragen aan het overleven, is echter onjuist: kunst heeft het vermogen
ons een rustpunt te gunnen om te genieten van en herinnerd te worden aan
onze eigen scheppende natuur - maar ook om te reflecteren over ons wezen, ons zijn, onze wereld. Genieten, (zelf) reflectie en zich herbronnen hebben hun nut en functie. Zonder dat kan een mens niet erg goed overleven. Anderzijds, kan hij natuurlijk perfect genieten, rusten of zich bezinnen terwijl hij kijkt naar een sterrenhemel of een
zonsondergang - kunst is, strikt genomen, overbodig om te overleven.
Ons scheppend
vermogen stelt ons in staat allerlei dingen te bedenken en uit te voeren (huizen, vervoer, kledij,
landbouw, nijverheid...) die het overleven veel makkelijker maken, zelfs comfortabel. Kunst is daar niet strikt noodzakelijk voor. Maar toch wordt in
alle beschavingen en in iedere tijdsperiode kunst gemaakt. Zelfs in de grotten
van de holbewoners was er kunst. Waarom? Het creatieve vermogen van de
mens is onstuitbaar en uit zich in alles wat we ondernemen. Kunst is
de passie te creëren omwille van het creëren, te scheppen omwille van het scheppen. Het
is een viering van ons menselijke creatieve vermogen; de mens die genoegen neemt in
het vermogen dat hem uniek maakt op deze planeet; het vermogen dat hem in
staat stelt te ontsnappen aan het gevaar dagelijks in de wildernis te moeten vechten om te
overleven, onderworpen aan roofdieren en de elementen; het vermogen dat hem toeliet een beschermend en comfortabel habitat - een beschaving - uit de grond te stampen.
De mens verheugt zich over zijn eigen scheppende kracht, en alzo heeft kunst - als bewonderd eerbetoon aan de scheppende kracht - een idool- of inspirerende functie. Het vermogen te inspireren is het vermogen te sturen, te leiden; kunst fungeert als één der leidende factoren voor de beschaving.
Natuurlijk kunnen we zowel goedaardige als kwaadaardige dingen in het leven roepen
middels ons scheppend vermogen. Vandaar dat ik pleit voor een
holistisch kunstbesef dat het effect van kunst op de individuele
zowel als maatschappelijke psyche aan de basis legt van het artistieke
vakgebied.
